VAJİNİSMUS
Vajinismus Nedir?
Vajinismus, vajen bölgesindeki kasların istemsiz kasılmalarına bağlı olarak meydana gelen bir cinsel fonksiyon bozukluğudur. Bu rahatsızlık şu an için psikiyatri kliniklerinde kullanılan güncel zihinsel hastalıkların tanı ve istatistik kılavuzunda yer alır. Vajinismus ve diğer disparoni durumlarının ayrımında rahatsızlığın şiddeti göz önünde bulundurulur. Kadının cinsel ilişkiye girmek istemesine rağmen kendi iradesi dışında sağlıklı bir şekilde cinsel ilişkiye girememesi olarak da tanımlanan vajinismus hastalığında; kadın kendini kasar ve penisin vajinadan içeri girmesini engeller. Vajinanın dar ya da küçük olması ile hiçbir ilgisi bulunmayan bu hastalık, ilişki sırasında istemsiz bir şekilde kasılma halidir. Esnek ve kaslı bir yapıya sahip olan vajinadaki kaslar kontrolsüz bir şekilde daralarak cinsel ilişkiyi önler. İstemsiz kasılmalar sadece vajinada gerçekleşebildiği gibi tüm vücutta da görülebilir. Vajinismus hastalığına sahip olan kadınlar genellikle bacaklarını sımsıkı kapatarak ilişkiye izin vermez veya ilişki sırasında aşırı düzeyde ağrı oluşumuna neden olabilir.
Vajinismus Türleri Nelerdir?
Primer vajinismus İlk cinsel ilişkisinde vajinanın kasılarak cinsel ilişkiye girememesi primer vajinismus problemi olarak tanımlanır. Sekonder vajinismus Cinsel hayatı normal seyreden bir kadının ağrılı bir jinekolojik muayene, düşük, kürtaj veya zor bir doğum yapmak gibi travmalar yaşaması sonucu meydana gelen sekonder vajinismus hastalığının temelinde de korku yatar.
Vajinismus Tanısı Nasıldır?
Vajinismus tanısı için hastalar hekimlerine karşı açık olmaları ve şikayetlerini doğru şekilde aktarmaları gerekir. Hekimler bu soruna yönelik tıbbi öykü alımı sırasında hastalara problemin ilk olarak ne zaman fark edildiği, ortaya çıkma sıklığı ve tetikleyici faktörlerin neler olduğu gibi çeşitli sorular yöneltir. Tıbbi öykünün sonraki kısmında ise hastanın daha önce herhangi bir cinsel travmaya maruz kalıp kalmadığı irdelenir. Genel olarak tıbbi öykü alımını takiben hastanın fizik muayenesine geçilir ve bu aşamada pelvik yapılarda herhangi bir anormallik olup olmadığı incelenir. Hekimler hastalarda genel olarak ortaya çıkan bu durumun farkında oldukları için fizik muayeneleri mümkün olduğunca nazik ve yavaş şekilde gerçekleştirirler. Fizik muayene sırasında aynı zamanda kişinin genital bölgesinde herhangi bir yara dokusu ya da enfeksiyona işaret eden bulguların varlığı da incelenir.
Vajinismus Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Vajinismus %100 tedavi edilebilen bir hastalıktır. Hastanın vajinismus problemini kabullenmesi ve bu problemle yüzleşmesi tedavinin başarısını etkiler. Kişinin tedavi olmayı istemesi ve kafasındaki negatif düşünceleri atabilmesi için tecrübeli ve alanında uzman bir jinekoloğa muayene olması önemlidir. Ancak jinekolog hastalığın tedavisinde tek başına yeterli değildir. Vajinismus tedavisi ekip çalışması gerektiren özel bir durumdur. Hastalığın ilk aşamasında hastanın jinekolojik muayenesi herhangi bir yapısal sorun olup olmadığının anlaşılması için yapılır. Kızlık zarı aşırı sert ve kalın ise cinsel ilişkiyi kolaylaştırmak için bu anatomik yapıya müdahale edilebilir. Tedavinin diğer aşamalarında cinsel terapi konusunda uzman bir psikolog ve psikiyatrist yardımıyla hastadaki depresyon belirtileri ve cinsel isteksizlik nedenleri incelenir. Bilişsel ve davranışsal tedavi yöntemleri konusunda uzman bir ekip tarafından hastaya psikoterapi uygulanarak sağlıklı bir cinsel hayata sahip olması sağlanabilir. Vajinismus hastalığında eğitim, danışmanlık ve egzersiz gibi çeşitli yöntemlerle olumlu sonuç alınabilir. Vajinismus tedavisi için başvurulan uygulamalara cinsel terapi ve danışmanlık hizmetleri, vajinal dilatörler (genişleticiler) ve fizik tedavi egzersizleri örnek olarak verilebilir. Pelvik taban kontrol egzersizleri bu uygulamalar arasında değerlendirilebilir. Kasların kasılmasını ve gevşetilmesini içeren Kegel egzersizi gibi fiziksel aktiviteler pelvik taban kaslarının kontrolüne katkı sağlayabilir. Vajinismusu olan kadınlar hekimlerin önerisi ve bilgisi dahilinde uygulayabileceği bu egzersizler ile vajen çevresindeki kasların rahatlamasını gerçekleştirebilirler. İlerleyici duyarsızlaştırma olarak ifade edilen bu yöntemde temel amaç penetrasyon sırasında rahatlık hissinin oluşturulmasını sağlamaktır. Kegel egzersizinde idrarı tutmak ya da kesmek amacıyla kasılan kaslar kullanılır. Egzersizde bu kaslar kasıldıktan sonra yaklaşık olarak 2-10 saniye boyunca bu şekilde tutulur ve ardından serbest bırakılır. Tek seferde 20 kez gerçekleştirilmesi önerilen Kegel egzersizleri günün herhangi bir bölümünde yapılabilir. Dilatasyon tedavisinde bir uzmanın rehberliği dahilinde koni şeklindeki genişletici bir alet kullanılır. Vajen içerisinde yerleştirilen bu alet zaman içerisinde giderek genişler ve vajen kaslarının genişlemesini ve esneklik kazanmasını sağlar. Bazı hastalar bu aletleri kullanma konusunda kendini rahat hissetmeyebilir. Bu hasta gruplarında özellikle pelvik taban anatomisi ile ilgili uzman fizik tedavi ve rehabilitasyon hekimleri, vajinismus tedavisine yönelik, bu bölgedeki kas fonksiyonlarının düzenlenmesine yardımcı olabilirler. Vajinismus tedavisinin eğitim kısmında genel olarak hastanın bu rahatsızlık ve vajen bölgesinin anatomik özellikleri hakkında bilgilendirilir. Vajinismusa neden olan kasların çalışması hakkında fikir sahibi olmak, kişinin hem kendi vücudunu daha iyi tanımasına hem de tedavi girişimlerine vücudunun vereceği cevabın pekiştirilmesine olanak sağlar. Cinsel ilişkiler konusunda uzman psikiyatri hekimleri ile gerçekleştirilen psikoterapi, çeşitli rahatlama teknikleri ve hipnoz gibi uygulamalar da kişinin kendisini daha rahat hissetmesine yardımcı olabilir. Hipnoterapi ve psikoterapi cinsel istismar öyküsü olan kişilerin vajinismus ile ilgili endişesinin azaltılmasında fayda sağlayabilen terapi teknikleridir. Cinsel terapi ve danışmanlık hizmetlerine hasta tek başına veya eşi ile birlikte katılabilir. Bu terapiler sonucunda hastaların iletişim yeteneklerinde, libido ile ilgili problemlerinde ve anksiyete veya depresyon gibi psikiyatrik durumlarında ilerleme sağlanabilir. Davranışsal bilişsel terapi çalışmaları, hastanın kendi düşünceleri ve davranışları arasındaki ilişkiye dair farkındalık kazanmasını hedefler. Bu kazanım sonrasında kişi cinsel ilişkiye dair korkularının ve ne gibi kaçınmacı davranışlara sebep olduğunun bilincine varabilir. Bu psikoterapi teknikleri bazı ciddi seyirli vajinismus vakalarında fayda göstermesi nedeniyle oldukça değerlidir. Cinsel fonksiyon bozukluğu ile seyreden durumlar kişilerin ilişkilerini olumsuz yönde etkileyebilir. Vajinismusun bir rahatsızlık olduğunu ve bunda utanılacak bir durum olmadığının farkında olmak önemlidir. Eşiniz ile cinsel birliktelik hakkındaki düşünceleriniz ve korkularınız konusunda konuşabilmeniz kendinizi daha rahat hissetmenizi sağlayabilir. Hekimler veya terapi uzmanlarının rehberliğinde birçok hasta kısa sürede kendisini iyi hissederek mutlu bir cinsel yaşama sahip olabilirler. Bu nedenle vajinismus yaşayan ya da bu rahatsızlık ile ilgili belirtileri gösterdiğini fark eden kişilerin sağlık kuruluşlarına başvurarak uygun tanı ve tedavi için uzman hekimlerden destek alması önerilir.